| काळीज. | हृदय. देहातील अत्यंत नाजूक भाग, मर्मस्थान | उ० भेदोनि काळिजाला गेला लोकापवादशर इ० मोरोपंत-भारती रामायण. |
| काळीज उडून जाणें, कांपणे, थरथरणें, धडकणें | भीतीनें वगैरे छाती उडूं लागणें. | |
| त्याच्यापुढें काळीज काढून टाकलें तरी त्याला विश्वास येणार नाहीं | कोणत्याही प्रकारांनीं त्याची खात्री पटणार नाहीं. | |
| काळीज काढून देणें | आपली आवडती वस्तु देणें. | |
| एकाद्याचें काळीज खाणें | त्याला फार उपद्रव देणें, किं० दुःख देणें. | |
| मी बोलूं नये तें बोललों म्हणून माझे काळीज मला खात आहे | जें मी बोललों त्याबद्दल मला फार पश्चाताप होत आहे. | |
| त्याचें काळीज पाठीमागें आहे, किं० त्यानें काळीज पाठीमागें टाकलें आहे | त्याला कशाचीच भीति किंवा परवा वाटत नाहीं. | |
| काळीज फुटणें | दुःखानें, भीतीनें, आश्चर्यानें, वगैरे छातीत धक्का बसणें. | |
| एकाद्याचें काळीज फोडणें | मर्मभेदक शब्द बोलून त्याचे हृदयास दुःख देणें. | |
| काळजानें धीर सोडणें, काळजानें ठाव सोडणें, काळजाला भोक पडणें | अत्यंत दुःखग्रस्त, भीतिग्रस्त, किं० आश्चर्यचकित होणें. | |
| काळजाला घरें पडणें (किं० पाडणें) | हृदयाला झोंबणें किं० दुःखदायक होणें (किं० करणें). | उ० नाना-आपले हे शब्द काळजाला कसे घरे पाडतात तें काय सांगूं ? तोतयाचे बंड-न. चिं. केळकर. |
| काळजाचें पाणी होणें | दुःखग्रस्त, नष्टधैर्य, हतोत्साह होणें. | |
| काळीज फाटणें, काळीज दो जागा होणें- | भीतीनें किं० दुःखानें अत्यंत ग्रस्त होणें. | |
| काळजाला फेस येणें | एकाद्या कामीं फार परिश्रम करून अगदीं थकून जाणें. | |
| एकाद्याच्या काळजावर घाव घालणें (किं० डाग देणें) | त्याला अत्यंत दुःख देणें; त्याच्या मर्मावर आघात करणें. | |
| काळजाला लागणें, भिनणें, किं० झोंबणें | मर्मस्थानापर्यंत जाऊन पोंचणें. अत्यंत क्लेशदायक होणें. खोल जाणें. आंत भिनणें, हृदयाला झोंबणें. | |
| सात काळजांच्या पलीकडे ठेवणें | फार फार जपणें. |
%d bloggers like this: